Każda organizacja, w celu dobrego funkcjonowania, powinna monitorować efektywność pracy. Głównym celem oceny pracowniczej jest sprawdzenie, czy pracownicy uzyskują rezultaty zgodne z wymaganiami na danym stanowisku, a także weryfikacja, w jakim stopniu ich wysiłki przyczyniają się do rozwoju i zyskowności firmy.
Jednocześnie, ocena pracownicza ma duże znaczenie motywacyjne i rozwojowe dla samych pracowników. Poddanie swoich kompetencji weryfikacji, np. przez przełożonego, pozwala pracownikom lepiej zrozumieć swoją rolę w przedsiębiorstwie oraz zdefiniować posiadane umiejętności i wiedzę.
Z tego artykułu dowiesz się, jak prowadzić ocenę, aby stanowiła ona motywację dla pracowników oraz na co zwrócić uwagę podczas planowania całego procesu.
Korzyści prowadzenia ocen pracowniczych
Ocena okresowa pracownika (employee evaluation) polega na podsumowaniu wyników pracy osoby zatrudnionej w firmie za dany okres. Najczęściej jest prowadzona co kwartał, pół roku lub rok. Zazwyczaj ocenę wykonuje przełożony i sprowadza się ona do indywidualnej rozmowy. Może też przyjmować bardziej złożoną formę, np. uwzględniającą ocenę dokonywaną przez różne grupy: przełożonych, podwładnych, współpracowników i klientów. W tym przypadku weryfikacja kompetencji pracownika prowadzona jest za pomocą kwestionariusza lub ankiety i jest nazywana oceną 360 stopni, a jej uzupełnienie stanowi samoocena pracownika.
Ocena jest często błędnie kojarzona z formą kontroli i czasami wiąże się ze stresem i niechęcią ze strony pracowników. Powinna być ona jednak traktowana jako źródło informacji, które może przynieść wiele korzyści zarówno firmie i osobom zarządzającym, jak i samym zatrudnionym.
Jest to świetny sposób na zbadanie efektywności oraz zidentyfikowanie problemów występujących wewnątrz firmy. Pracownicy również mogą skorzystać z wyników oceny, która często stanowi punkt wyjścia w planowaniu ścieżek kariery i jest szansą na awans, podwyżkę lub rozwinięcie kompetencji.
Ocena okresowa pracowników przynosi szereg korzyści:
- Pozwala sprawdzić, jak pracownik radzi sobie na zajmowanym stanowisku, a w efekcie zwiększać wydajność i jakość jego pracy.
- Pozwala zaobserwować, jak pracownik reaguje na konstruktywną krytykę oraz jakie kroki podejmuje w jej wyniku.
- Pomaga analizować rozwój oraz wychwytywać sukcesy pracowników, co wpływa pozytywnie na poczucie bycia docenionym oraz ich pewność siebie.
- Pomaga w podejmowaniu decyzji w zakresie zmian kadrowych dotyczących awansów, podwyżek, premii lub zwolnień.
- Ułatwia pracownikom dostosowanie ścieżek rozwoju i poszerzania horyzontów.
- Pozwala na wyrównanie luk kompetencyjnych i rozwojowych pomiędzy pracownikami, w stosunku do których stawiane są podobne wymagania.
- Pozwala na wyłonienie najlepszych talentów w organizacji, przyspieszenie ich rozwoju i dostosowanie najlepszych form motywacji i gratyfikacji.
- Usprawnia przepływ informacji i pozytywnie wpływa na jakość komunikacji w firmie.
Motywacyjna rola oceny pracowniczej
Informacja zwrotna jest naturalną potrzebą człowieka. Jej zaspokojenie często stanowi wartość motywacyjną samą w sobie. Jest to bodziec do działania, pozwalający pracownikowi zdefiniować priorytety rozwojowe i osiągać coraz lepsze wyniki. Umożliwia lepsze poznanie oczekiwań pracodawcy oraz dostosowanie się do stawianych przed pracownikiem wymagań. Daje przestrzeń do skorygowania sposobu działania i wprowadzenia poprawek w codziennej pracy, co, z kolei, prowadzi do lepszych wyników przy okazji kolejnych edycji oceny pracowniczej. Lubimy być dobrze postrzegani i wysoko oceniani przez innych, dlatego chęć osiągnięcia jak najlepszych wyników jest dla nas często bardzo mobilizująca.
Świadomość pracowników, że ocena jest jednym z kryteriów branych pod uwagę przy okazji możliwości uzyskania awansu lub dodatkowych gratyfikacji (zarówno finansowych, jak i pozafinansowych) na pewno zachęci ich do wytężonej pracy i zwiększonej produktywności.
Jak przeprowadzić ocenę, by była ona motywująca dla pracownika?
Zdaniem ekspertów z Vanderbilt University ocena pracownicza powinna spełniać 4 funkcje:
- Funkcja informacyjna – ocena pracownicza pozwala zweryfikować, jak pracownik radzi sobie w pracy oraz jakie obszary powinien rozwijać.
- Funkcja motywacyjna – pracownik jest bardziej zmotywowany wiedząc, że jego praca podlega ocenie.
- Funkcja rozwojowa – analiza wyników oceny pomaga pracownikowi osiągać kolejne kroki na ścieżce kariery.
- Funkcja edukacyjna – proces oceny pracowniczej pomaga wpajać i egzekwować wartości i normy obowiązujące w przedsiębiorstwie.
Na podstawie swoich obserwacji i wniosków wspomniani eksperci stworzyli krótką listę wskazówek, jak przygotować i przeprowadzić efektywną, motywującą ocenę pracowniczą. Lista może stanowić świetną inspirację do działań specjalistów HR w zakresie kreowania procesów oceny pracowniczej! Możesz zapoznać się z nią tutaj.
Kluczowym aspektem w projektowaniu systemu oceny pracowniczej jest przedstawienie jasnych kryteriów oceny oraz zasad nagradzania. Pamiętajmy o ustaleniu zrozumiałego systemu premiowego i jasnych zasad budowania ścieżek kariery w firmie oraz przygotowaniu kierowników do pełnienia roli mentorów.
Podział odpowiedzialności
Odpowiedzialność za właściwy przebieg procesu oceny leży nie tylko po stronie działu HR, ale również przełożonych, udzielających informacji zwrotnej pracownikom oraz samych zatrudnionych. Wszystkie te strony powinny zachować szczerość i transparentność oraz otwartość na feedback, który czasem może okazać się krytyczny. W celu osiągnięcia dobrych rezultatów oceny, nie możemy pozwolić sobie na niedomówienia i przemilczenie ważnych informacji i problemów. Dlatego tak ważne jest właściwe przygotowanie całego procesu oceny oraz szczegółowa, dwustronna komunikacja na każdym jego etapie.
Rola kierownika
Kierownicy powinni nauczyć się udzielania konstruktywnej informacji zwrotnej pracownikom oraz właściwego określania wymaganych od nich umiejętności i zachowań. Analiza oceny pracowniczej jest świetną okazją do poświęcenia czasu na rozmowy indywidualne z podwładnymi, określenia oczekiwań, zweryfikowania luk kompetencyjnych oraz naprostowania błędów i zaplanowania rozwoju zawodowego. Do obowiązków kierownika należy stworzenie odpowiedniej atmosfery rozmowy, wspierającej otwartą i szczerą komunikację.
Rola pracownika
Pracownicy również powinni przygotować się do rozmów feedbackowych. Przed spotkaniem z kierownikiem warto polecić im przemyślenie swoich oczekiwań oraz tematów, które chcieliby poruszyć w czasie rozmowy, dotyczących np. ich obaw, problemów lub wątpliwości. To pracownicy są odpowiedzialni za rozwój swoich kompetencji. Warto więc zachęcić ich do przeanalizowania ścieżki, jaką chcieliby objąć w firmie oraz zaplanowania dalszego rozwoju swojej kariery zawodowej.
Kryteria oceny pracowniczej
Właściwa komunikacja projektu oceny pracowniczej powinna zawierać jasne kryteria oceny, której pracownik będzie poddawany. O czym rozmawiać z zatrudnionymi podczas spotkania informacji zwrotnej? Każda firma może stosować inne kategorie oceny, w zależności od swojej obecnej sytuacji i potrzeb.
Często oceniane elementy obejmują:
- Terminowość – czas wykonywania zadań, szczególnie w sytuacji napiętych terminów.
- Organizację pracy – sposób, w jaki pracownik wykonuje swoje obowiązki i określa priorytety.
- Poprawność wykonania zadań – efekt pracy pracownika (rzetelność, jakość pracy).
- Otwartość na rozwój i zmiany – chęć do podejmowania nowych wyzwań, otwartość na feedback oraz poszerzanie wiedzy i rozwój umiejętności.
- Komunikację i współpracę – sposób, w jaki pracownik funkcjonuje w zespole i buduje relacje z innymi.
- Etykę – uczciwość i postępowanie zgodnie z zasadami i standardami w przedsiębiorstwie.
- Samodzielność – umiejętność wykonywania zadań samodzielnie, dzielenie się swoimi pomysłami i wykazywanie inicjatywy w znajdowaniu rozwiązań.
Jeśli szukasz nowych specjalistów IT do swojej firmy i chciałbyś, aby proces rekrutacyjny przebiegł równie sprawnie, jak opisana w artykule ocena pracowników, skontaktuj się z nami.